door Marjolein Van Bavel
Op donderdag 1 december organiseerde de European Women’s Lobby (EWL) te Brussel de studiedag ‘Geweld tegen vrouwen en prostitutie: welk beleid?’. De beweging hoopt zo bij te dragen tot het Belgische debat rond de aanpak van prostitutie. Het belang van een Europese dimensie wordt hierbij benadrukt.
De dag kadert binnen het bredere project ‘Samen voor een Europa zonder prostitutie’ waarmee de lobbygroep de strijd aanbindt tegen prostitutie. Vertrekkende van de idee dat het prostitueren van vrouwen en meisjes een fundamentele schending van mensenrechten vormt, is zij voorstander van een nultolerantie tegenover prostitutie.
Tijdens de bijeenkomst werden de verschillende mogelijkheden om met prostitutie om te gaan bekeken. Prostitutie kan verboden worden. Het aanbieden van seksuele diensten tegen betaling is dan illegaal en prostituees worden gecriminaliseerd. Prostitutie kan ook binnen een omlijnd kader gereguleerd worden. Het aanbieden van seksuele diensten wordt hierbij gezien als een job en klanten begaan geen overtreding. Een derde aanpak wil prostitutie volledig afschaffen. Pooiers, klanten en mensenhandelaars worden daarbij geviseerd. Aan prostituees worden kansen geboden om uit het circuit te stappen.
Afschaffing van de prostitutie weinig realistisch? Of net wel?
Een vaak gehoorde kritiek op de afschaffing van prostitutie is dat dit weinig realistisch zou zijn. Het illegale circuit zou enkel groter en moeilijker te controleren worden. Het zou daarom wenselijker zijn het bestaan van prostitutie te erkennen en ervoor te zorgen dat het beroep in menswaardige omstandigheden wordt uitgeoefend. Regulatie van bordelen (door middel van bijvoorbeeld kwaliteitslabels) zou klanten en werknemers ervan verzekeren dat de prostituees niet worden uitgebuit. De aanpak van mensenhandel zou ook vergemakkelijkt worden doordat illegale prostitutie meer zichtbaar wordt.
Onderzoek in landen waar gekozen werd voor regulatie van prostitutie, zoals Nederland, stelt dit echter sterk in vraag. Regulatie zou mensenhandel en georganiseerde misdaad verbonden aan de seksindustrie niet doen afnemen, maar zelfs doen toenemen. Bovendien lijkt de psychische en fysieke situatie van prostituees te zijn verslechterd. Het gebruik van verdovende middelen is toegenomen. Ook in legale bordelen blijken vrouwen op onvrijwillige basis te werken, veel van hen zijn slachtoffer van mensenhandel. Extreme vormen van dwang en geweld zijn nog steeds dagelijkse realiteit. Prostituees worden verkracht, geslagen, bedreigd en verkocht. Daarnaast blijken veel activiteiten verschoven te zijn van de legale bordelen naar de escortebranche, waar minder strikte regels gelden. Er worden bovendien onvoldoende alternatieven geboden aan vrouwen die het prostitutiecircuit willen verlaten. Dat legale (gereguleerde) prostitutie seksueel misbruik zou doen afnemen, lijkt een mythe te zijn.
Landen waar gestreefd wordt naar de uitroeiing van prostitutie, zoals Zweden, blijken op deze vlakken beter te scoren. Zweden was in 1999 het eerste land dat klanten van seksuele diensten strafbaar maakte. Prostituees worden niet bestraft. De Zweedse benadering vertrekt immers vanuit de idee dat prostitutie een vorm van geweld tegen vrouwen inhoudt en daarom een kwestie van genderongelijkheid is. Onderzoek wijst uit dat de aanwezigheid van prostitutie sinds 1999 met de helft is afgenomen. De condities van prostituees zijn er ook niet op achteruit gegaan. Bovendien zijn er geen aanwijzingen voor een toename in sekstoerisme van Zweedse mannen. Wel is er, net zoals in andere landen, een toename in internetprostitutie. Deze toename is echter beperkter dan in de buurlanden.
Er moet wat gedaan worden aan het vage karakter van de Belgische wetgeving rond prostitutie. Bestrijding en preventie zijn erg moeilijk wanneer er geen duidelijk kader is. Wetten spelen ook een pedagogische rol. Uit Zweedse ervaring blijkt dat wetten tegen prostitutie een grote impact hebben op het respect voor vrouwenrechten en gendergelijkheid in de bredere samenleving. De criminalisering van prostitutie zorgde voor een ruimere mentaliteitswijziging.
Een vorm van geweld
Prostitutie moet erkend worden als een vorm van geweld. Over de noodzaak van de strijd tegen mensenhandel is de samenleving het eens. De rol die de seksindustrie hierin speelt met haar vraag naar vrouwelijke werkkrachten wordt minder prioriteit gegeven. Prostitutie is echter een systeem van uitbuiting dat trafieken van mensenhandel in stand houdt. Om mensenhandel te stoppen, moeten de wortels van het probleem worden aangepakt.
EWL ziet prostitutie als een ernstige vorm van geweld tegen vrouwen en als een belangrijke belemmering voor de gelijkheid van man en vrouw in onze samenleving. De lobbygroep doet een beroep op individuen, nationale regeringen en de Europese Unie om concrete actie te ondernemen, om een einde te maken aan de maatschappelijke tolerantie voor de wijdverspreide seksuele en economische exploitatie van personen in prostitutie, waarvan het merendeel uit vrouwen bestaat. Zo hoopt zij de kwestie van prostitutie terug op de politieke agenda te plaatsen. Zowel op nationaal als Europees niveau en in de publieke opinie.
Campaign against the prostitution english version from Black Moon prod on Vimeo.
